مروري کوتاه برچند کتاب شعر درباره محرم


 

نويسنده: آرش سالاري




 
در اينکه محرم به طرز عميقي با احساسات ما پيوند خورده شکي نيست؛ آنقدر که احساسات نه فقط به عنوان ابزاري براي بيان معارف، که خودش نيز به عنوان امري مستقل و محترم درآمده است. بارزترين نمود احساسات به خصوص در قضيه محرم در تاريخ و فرهنگ شيعه، قطعاً شعراست. نيازي به زياده گويي در مورد اهميت و تأثيرشعر نيست. شعر آنقدر محترم است که شخصيتش اقتضا کند معرفي کتابي مستقل از ديگر کتاب ها داشته باشد. پس بدون هيچ حرف اضافه اي به اصل مطلب يعني معرفي مختصر و خلاصه چند کتاب شعر جديد يا قديمي پر ارج در مورد محرم مي پردازيم.

تا محراب آن دو ابرو علي موسوي گرمارودي انتشارات سوره مهر
 

چاپ اول 1389
علي موسوي گرمارودي از آن دسته شاعران آييني است که بزرگ اين مکتب در عصر معاصر محسوب مي شود و از استوانه هاي اين عرصه به حساب مي آيد؛ شاعري نامي از جريان شعر متعهد شکل گرفته بعد از انقلاب. «تا محراب آن دو ابرو» مجموعه اي از آخرين کارهاي ايشان است که در کنار چند جلد ديگر در سال گذشته توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسيده. کتاب شامل مثنوي، ترکيب و رباعي است؛ مجموعه اي از تجربيات آييني در شعر عاشورايي در قالب هاي مختلف و در ادامه روند حيات ادبي يک شاعر متعهد بزرگ و احتمالاً با نتيجه اي مطلوب و کشف هايي تازه.

روايت گل سرخ
 

به کوشش مهدي الماسي انتشارات سوره مهر
چاپ اول 1389
همه قلمرو احساس و طبع، فقط نظم و شعر نيست. نمي شود متون منثور را ناديده گرفت. براي کامل تر شدن حيطه کتاب هاي معرفي شده برحسب طبع شماي مخاطب، خيلي کوتاه سه کتاب که در زمينه متون منثور نوشته شده اند را هم نام مي بريم؛ و اولي اش همين«روايت گل سرخ». کتاب قصه روشني دارد؛ برگزيده اي از حکاياتي که از قضيه سيدالشهدا (ع) در متون کهن منثور فارسي آمده اند. از تفسير ابوالفتوح رازي، تا سياستنامه خواجه نظام الملک؛ کتابي که علاوه بر ارزش تاريخي، ارزش ادبي زيادي هم مي تواند داشته باشد و البته در کنار فايده اصلي کتاب که نگاه هايي نو و کمتر ديده شده و کهن را از واقعه عاشورا به دست مي دهد؛ نگاه هايي البته اديبانه.

طلسم سنگ
 

سيدحسن حسيني
انتشارات سوره مهر
چاپ پنجم 1387
«طلسم سنگ» جاي توضيح زيادي ندارد. مجموعه اي از متون منثور در باب قضيه عاشورا از يکي از بزرگان ادبيات متعهد، مرحوم سيد حسن حسيني، و اين از همان دسته است. مجموعه اي از نثرهاي ادبي از شاعري که دردمند بود و هنرمند و آشنا به فن کلمات. کتاب کوتاه است و خواندن و مرور کردنش زياد طول نمي کشد؛ امري که شايد خوب باشد از باب يادآوري بعضي چيزها، بعضي دردها و بعضي اتفاقات که زنده اند و جاري. حتي اگر هزاروچهارصد سال از آنها گذشته باشد.

فصل شيدايي ليلاها سيدعلي شجاعي
 

انتشارات نيستان
چاپ دوم 1389
«فصل شيدايي ليلاها» قصه ياران است؛ آدم هاي خوب قضيه عاشورا که شايد به اندازه حقشان ديده نشدند؛ آدم هايي که در شب واقعه، وقتي چراغ ها خاموش شدند تا هر کس که مي خواهد برود، ماندند و به سيدالشهدا (ع) پشت نکردند و فردايش آن اتفاق را رقم زدند که در تاريخ ماند. فصل شيدايي ليلاها، روايت همين آدم هاست؛ از لحظه انتخاب شدنشان، تا لحظه انتخاب کردنشان و البته آن بخش پررنگ قصه شان که آموزگار ماست. فصل ترديدهايشان، که آنها هم انسان هايي عادي بودند، مي ترسيدند، دغدغه زن و زندگي شان را داشتند، از مرگ در هراس بودند و به فکر منافعشان بودند ولي در لحظه انتخاب و در فصل شيدايي، توانستند انتخاب کنند. توانستند ترجيح بدهند؛ و همين بود که آنها را جاودانه کرد. لاله هايي که امروز قصه فصل شيدايي شان، بشود قصه خواندني نسل هاي برآمده از هزار و چهارصد سال بعدشان...

توليت آدم
 

علي اکبر لطيفيان
انتشارات آرام دل
چاپ اول1390
قبل از اسم نويسنده بزرگوار، اسم ناشر خودش به نوعي در اين زمينه شناخته شده است و به کتاب اعتبار مي دهد.«آرام دل» در چند سال اخير در زمينه ادبيات آييني تبديل به ناشر پرکار و معتبري شده که هرچند کتاب هاي ضعيف هم داشته ولي کتاب هاي خوبش آنقدر بوده اند که آن را ناشري خوشنام در اين عرصه جلوه بدهند.
البته قبل از آن، نفس احساس وظيفه و جرات ورود به اين عرصه و کار کردن انحصاري در آن و گرفتن دست جوان ترها از اهميت خاصي برخوردار است.«توليت آدم» يکي از عناوين خوبي است که اين مجموعه به چاپ رسانده. علي اکبر لطيفيان شاعر شناخته شده اي است و اين کتاب مجموعه اي از آخرين سروده هاي آييني اوست در تمام موضوعات مذهبي و از جمله محرم و حضرت سيدالشهدا (ع). يکي از خصوصيات بارز لطيفيان، شعرشناسي اوست و سال ها کار در ادبيات آييني که از جمله ثمرات آن، چند مجموعه شعر آييني است که از کارهاي شاعران امروز جمع آوري کرده؛ مجموعه هايي که سهم زيادي در معرفي برخي شاعران جوان و جا انداختن سبکي نو از نگاه به ادبيات ديني داشته اند.

تبسم يک قافله آه
 

به انتخاب اکبربهداروند انتشارات سوره مهر
چاپ دوم 1387
«تبسم يک قافله آه» مجموعه مفصلي از اشعار امروز در مورد محرم است از تعداد زيادي شاعر. از نگاه ها و رنگ هاي گوناگون. يک کتاب کلاسيک براي کساني که فارغ از هر مسئله اي، صرفاً مي خواهند از طعم هاي گوناگون در مورد محرم بخوانند و دلشان بلرزد. تنوع شاعران و تعدادشان، منجر به تنوع نگاه ها در شعرها شده؛ چيزي که ذاتاً نه خوب است و نه بد بلکه صرفاً اين حسن را دارد که منجر به نتيجه خوبي بشود که تنوع نگاه به يک مسئله واحد، تنوع زاويه ديد را مي آورد و اين امر، لاجرم منجر به کشف هاي جديد خواهد شد. از ديگر نکات جالب اين کتاب، آوردن عزل هايي از امام خميني (ره) و مرحوم علامه طباطبايي است. قضيه وقتي جالب تر مي شود که بدانيم علامه تمام شعرهايي که در طول عمرشان گفته بودند را از بين بردند. به جز موارد جسته گريخته اي که در حافظه افراد يا گوشه اي ثبت شده بوده. احتمالاً مانند نمونه هايي که در اين کتاب آمده اند.

منظومه ظهر روز دهم قيصرامين پور
 

انتشارات سروش
چاپ سوم 1387
قيصرامين پور، نازنين شاعر متعهد حکما بي نياز از هر وصف و تعريفي است؛ شاعري که در آزادانديشي و تدوين آنقدر بي مانند بود که حتي بعضي مي گفتند«وصله ناجور» ي بوده برپيکر تاريخ ادبيات معاصر ما؛ و وقتي جايش اينقدر خالي باشد و دنيايمان از امثالش بي نصيب، آيا حقش نيست به جاي معرفي کتابي جديد، کتاب هاي او را دوباره ياد کنيم؟
به خصوص اگر آن کتاب هرکتابي نباشد و وارد شدن به آن موضوع کار هرکسي. «منظومه ظهر روز دهم» قطعاً يکي از همان کارهاي قيصراست؛ منظومه اي که قيصر آن را در اوايل دهه 70 سروده و سه سال پيش در لباسي فاخرتر تجديد چاپ شد. ظهر روز دهم به قاعده کارهاي قديمي تر قيصر، به مخاطب نوجوان نزديک تر است و زباني ساده و شيوا دارد؛ خصوصيتي که البته نقص نيست. هم از بلندي مضامين کتاب و هنر قيصر که از پس شعر کردنشان خوب برآمده و هم فارغ از آن، از روند نزولي سطح فني ماي مخاطب که امروز شايد شعر نوجوان بيشتر مناسب سطح درکمان باشد تا شعر بزرگسال؛ روندي که اگر کسي کاري نکند، تا چند سال ديگر شعر کودک را مناسب ما خواهد کرد. اگر کسي کاري نکند و اگر قيصري پيدا نشود...

جرس فرياد مي دارد
 

به کوشش جواد هاشمي و ميثم کريمي
شرکت تعاوني کارآفرينان فرهنگ و هنر
چاپ چهارم 1389
اين کتاب اصولاً کتاب جامع و کار راه اندازي است. اين دو کلمه، بهترين توصيفش مي تواند باشد. کتاب مجموعه 720 عزل عاشورايي است که از تمام اعصار و دوره هاي شعر فارسي جمع آوري شده؛ از فيض کاشاني، تا حميدرضا برقعي. جمع آوري جامع يک طرف قضيه اين کتاب است و روي ديگرش، فهرست بندي جالب آن مي باشد. کتاب به ياد عدد مقدس کربلا، در چهل منزل تدوين شده؛ چهار سرفصل و موضوع کلي. از مدت ها قبل از عاشورا (حضرت مسلم) تا مدت ها بعد از آن (بازگشت اسرار و اربعين)؛ چهل منزلي که هم شامل مناسبت هاي مهم تقويم عاشوراست و هم بزرگواران شاخص آن حادثه. جامعيت تاريخي و موضوعي کتاب، آن را گزينه مناسبي براي برطرف کردن هر نيازي کرده.
منبع: نشريه همشهري آيه شماره 8